| Opis: |
Czy biżuterię należy tylko podziwiać, czy można też spróbować ją zrozumieć? Czy tego typu precjoza istnieją tylko ku uciesze i ozdobie oraz podkreśleniu statusu, czy mogą służyć refleksji lub być nośnikiem pewnego społecznego przekazu.
Potrzeba ozdabiania siebie jest głęboko zakorzeniona w ludzkiej psychice a co za tym idzie i w kulturze. Potrzeba komunikowania i wyrażania uczuć również. Tą ostatnią najlepiej spełniała biżuteria sentymentalna spotykana już od końca XVII w., a szczególnie patriotyczna, której rozkwit w Polsce obserwujemy stopniowo od XVIII w. Powstania, wszelkiego rodzaju zrywy patriotyczne i manifestacje, liczne przejawy ucisku politycznego ze strony zaborców były impulsem do tworzenia i prezentowania tego rodzaju drobiazgów, jako wyrazu opowiedzenia się po stronie walczących i prześladowanych, chęci zachowania tożsamości narodowej i podtrzymania ducha wolności. Nie przestając pełnić funkcji ozdoby stały się one jednocześnie elementami prowadzonej na szeroką skalę demonstracji uczuć, upowszechniania określonych treści dzięki masowej produkcji oraz wyrażenia postawy obywatelskiej poprzez swój czytelny nośnik symboliczny. System znaków, jakimi operowała emblematyka patriotyczna był środkiem porozumienia społecznego, jasnym wskaźnikiem we wzajemnych relacjach.
Prezentowana tutaj broszka pochodzi z początków XX w. Ten metalowy, niepozorny drobiazg w swojej symbolice odwołuje się do powstania kościuszkowskiego, którego echa jeszcze przez długie lata znajdowały odzwierciedlanie w przedmiotach mających na celu wyrażenie postawy patriotycznej. Skrzyżowane kosy, szabla, czapka krakuska nawiązująca do czerwonej czapki frygijskiej (tzw. czapka wolności, jeden z symboli wolności obywatelskiej w rewolucji francuskiej), stanowią tło dla najważniejszego znaku polskiego narodu - orła w koronie. Całość tworzy rodzaj panoplium, heraldycznego motywu dekoracyjno – symbolicznego wywodzącego się z tradycji starożytnych, który w tym wypadku nie służy podkreśleniu konotacji rycerskich czy zasług wojennych, ale poprzez odwołanie się do zbrojnego zrywu Polaków jest bardzo czytelnym znakiem idei wolności i niepodległości Ojczyzny.
(mk) |
