| Opis: |
Najstarsze informacje o nakryciach głowy kobiet na Warmii i Mazurach pochodzą z XVII wieku. Na co dzień noszono wełniane lub płócienne chustki wiązane pod brodą. Odświętnie zaś, zakładano czepki występujące w kilku odmianach. Wśród nich, najpiękniejsze czepce warmińskie tak zwane „twarde mycki”. Nie były one wyrobem typowo wiejskim, ponieważ zamawiano je u zakonnic Katarzynek, których siedziby znajdowały się w Braniewie, Dobrym Mieście, Ornecie, Lidzbarku Warmińskim i Reszlu.
Czepek składał się z trzech części: denka, otoku i wstążki. Denko, zwane „gelonkiem” miało kształt podkowy, w dolnej części zmarszczonej i ułożonej w kilka fałd. Otok obszyty był szeroką, złotą koronką, którą pokrywała drobno plisowana tiulowa falbana, wykończona białą koronką. Z tyłu czepka, znajdowała się kokarda z długiej, szerokiej, białej, jedwabnej lub atłasowej wstążki z żakardowym wzorem kwiatowym, jednobarwnym lub kolorowym. Podobną kokardę zawiązywano z przodu, pod brodą. Denko czepka była usztywnione tekturą, od wewnątrz wyłożoną płócienną podszewką, a na zewnątrz pokryte jedwabiem z haftem złotym lub srebrnym, uzupełnionym cekinami lub koralikami. Ten rodzaj czepków był w użyciu do około 1880 roku. W okresie późniejszym pojawiły się czepki o denkach pokrytych barwnym haftem, wykończonym jedwabną nicią o otoku ozdobionym koronką szydełkową. Ten typ czepków wykonywały już nie zakonnice, lecz ich świeckie uczennice nie dysponujące tak kosztownym materiałem.
Bogato wyszywany czepiec, jako drogocenny produkt, nosiły tylko mężatki na wielkie uroczystości, najczęściej kościelne. Otrzymywały je panny młode od swoich rodziców, gdy wychodziły za mąż. Przechowywały je w skrzyni, w specjalnym pudełku z drewna lub plecionki wiklinowej. Stanowił on składnik posagu i był dziedziczony przez kolejne pokolenia kobiet w rodzinie. Istniał też zwyczaj nakazujący pobożnym kobietom przekazywania denek własnych czepków do ozdobienia szat i tkanin liturgicznych w pobliskim kościele. Czepki, podobnie jak i inne części ubioru ludowego, zaczęły zanikać w naszym regionie stosunkowo wcześnie, bo już w końcu XIX stulecia.
Prezentowany dziś obiekt to czepiec datowany na połowę XIX wieku, zakupiony od pani Marii Sendrowskiej z Olsztyna.
|
