| Opis: |
Figura św. Doroty, wraz z pochodzącą z tego samego ołtarza figurą św. Barbary, trafiła do zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie w 1946 r. z kościoła pw. św. Antoniego Opata w warmińskich Wozławkach niedaleko Bartoszyc. Jest to dzieło rzeźby gotyckiej wykonane z drewna lipowego, polichromowane i złocone; ma wymiary 60,7 na 25 cm. Stan figurki jest dobry, była konserwowana w 1978 r.
Prezentowana rzeźba powstała około 1430–1440 r. na terenie ówczesnych Prus Krzyżackich i należy do dzieł stylu pięknego, zwanego również międzynarodowym. W Gdańsku i Toruniu pod koniec XIV w. działał mistrz Pięknych Madonn, którego prace wywarły szczególny wpływ na twórczość rodzimych rzeźbiarzy aż do połowy XV stulecia. Wybitny badacz sztuki gotyckiej w Prusach K.H. Clasen, który Mistrzowi Pięknych Madonn poświęcił osobną rozprawę, zalicza rzeźby z Wozławek do wspólnej grupy z ołtarzem w Sokolicy koło Bartoszyc. Rzeźbę i malarstwo tego okresu wyróżnia daleko posunięta estetyzacja, przy jednoczesnym dążeniu do wierniejszego, niż to się działo wcześniej, oddania realizmu. Sylwetka św. Doroty jest lekko przegięta, ale zwarta; okrywa ją bogato drapowana szata. Królewska korona przysługuje Dorocie jako dziewicy męczennicy, natomiast trzymany w prawej dłoni koszyczek jest jej atrybutem osobistym, umożliwiającym identyfikację.
Koszyczek nawiązuje do legendy św. Doroty w przekazie św. Hieronima (Martyrologium Hieronymianum). Na swojej drodze ku męczeństwu Dorota – a działo się to około 304 r. – spotkała skrybę Teofila (w hagiografiach nazywany także adwokatem), który szydził z niej, gdy na pytanie, czemu jej tak śpieszno do śmierci, odpowiedziała, że wybiera się do ogrodów niebiańskich, do swego Oblubieńca. Słysząc to, odrzekł: „Gdybyś z tych ogrodów dała mi kwiaty lub owoce, to wówczas bym uwierzył”. Na te słowa pojawił się anioł w osobie chłopca z koszem pełnym owoców i kwiatów, a wątpiący Teofil doznał nawrócenia. Przypłacił to życiem, ponieważ został ścięty razem z Dorotą.
W ikonografii świętych Dorotę ukazuje się także z aniołem, jabłkami, różami, krzyżem, lilią bądź palmą męczeńską. Jej wspomnienie obchodzone jest 6 lutego; jest patronką młodych małżeństw, ogrodników, botaników, a nawet górników.
Rzeźba z olsztyńskich zbiorów należy do liczącej ponad sto pozycji katalogowych kolekcji sztuki gotyckiej, która jest od dziesięcioleci prezentowana na stałej wystawie w zamku w Lidzbarku Warmińskim. Była eksponowana także we Fromborku (Muzeum Mikołaja Kopernika, 1984) i w Berlinie (Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz, 2002). Obecnie znajduje się na wystawie jubileuszowej z okazji 70-lecia Muzeum Warmii i Mazur „Olsztyńskie muzealia w Polsce i na świecie”.
|
