| Opis: |
Córka Jana Adama von Beess z Olesna i Estery von Rattmansdorff. Razem z siostrą były dwórkami królowej Ludwiki Marii Gonzagi de Nevers (1611–1667). W 1648 poślubiła dworzanina i doradcę JKM Teodora Denhoffa (zm. 1684), którego w uznaniu zasług król obdarzył wieloma godnościami, m.in. wojewody dorpackiego 1651, podskarbiego litewskiego 1658, podkomorzego wielkiego koronnego 1661. Król Jan Kazimierz Waza trzymał do chrztu ich pierworodnego syna Jana Kazimierza (ur. 1649), przyszłego rezydenta polskiego w Rzymie, kardynała i administratora biskupstwa Cezeny. W 1659 r. Katarzyna Franciszka Denhoff została królewską faworytą i pozostawała nią do abdykacji Jana Kazimierza w 1668 r. Polski dyplomata i poeta Jan Andrzej Morsztyn opisywał ją w Psyche jako rywalkę królowej: „Tak jak ty, matko, włada serc wyrokiem | I kędykolwiek swe sidła zastawi, | Popęta serca Bez Sen i na jawi”. Jan Sobieski zarzucał Denhoffom zbyt duży wpływ na politykę nominacyjną. Po śmierci królowej Katarzyna Franciszka stała się wszechwładna na dworze; wraz z posłem francuskim Pierre de Bonzy miała wpływ na politykę zagraniczną Rzeczypospolitej.
Proweniencja: Obraz pochodzi z kolekcji podworskiej pałacu w Kwitajnach (Quittainen), w zbiorach muzeum od 1945 r.
Konserwacja: 1) Pełna konserwacja: Maria Mączkowska, PKZ Olsztyn 1974, 2) konserwacja zachowawcza: Anna Szymańska, pracownia konserwatorska MWiM 2011
Bibliografia: K. Wróblewska, F. Sokołowski, Ikonografia rodziny Doenhoffów w zbiorach muzeów polskich, „Rocznik Olsztyński” XVI: 1989, s. 314, kat. 7, ryc. 8; Portret. Modny czy tradycyjny?, Informator o wystawie, Muzeum w Ostródzie 14 IX–15 XI 2010 r., s.7, 27, poz. 1
Wystawy: Portret. W stronę Korony. Związki Warmii i Prus z Rzeczypospolitą XVI-XVIII wieku, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie 19 XII 1988–30 X 1989; By czas nie zatarł i niepamięć..." Wystawa Marii Mączkowskiej, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie 12 III–13 IV 2003; Modny czy tradycyjny?, Muzeum w Ostródzie 14 IX–18 I 2011 r.; Pod wspólnym niebem. Rzeczpospolita wielu narodów, wyznań, kultur (XVI–XVIII w.), Zamek Królewski w Warszawie 3 V–31 VII 2012.
|
